Grammatica
Nella lingua polacca non ci sono articoli (kapelusz può significare cappello, un cappello o il cappello a seconda del contesto). Ci sono duenumeri grammaticali (singolare e plurale). Al singolare ci sono tre generi grammaticali (maschile, femminile, neutro). Al plurale, invece, funziona un'altra distinzione: tra il virile (persone maschili) e il non-virile (le altre persone, animali e oggetti). Per esempio il sostantivomechanik (meccanico) è maschile e virile, kot (gatto) è maschile e non-virile, studentka (studentessa) è femminile e non-virile. Ci sono sette casi: nominativo, genitivo, dativo, accusativo, strumentale, locativo, vocativo. Nella coniugazione dei verbi ci sono tre tempi(presente, futuro, passato) e tre modi (indicativo, condizionale, imperativo). Come nella maggior parte delle altre lingue slave, anche in polacco si è conservato l'aspetto verbale che contraddistingue i verbi in perfettivi (dokonane), che designano un'azione compiuta, eimperfettivi (niedokonane), che indicano un'azione incompiuta, in via di svolgimento, abituale o ripetuta nel tempo.
Sostantivi
La classificazione suddetta per i sostantivi è più utile da un punto di vista strettamente grammaticale piuttosto che didattico. Didatticamente è molto più produttivo imparare le regole di derivazione della desinenza a seconda del caso, piuttosto che suddividere i nomi in classi. Il fatto che un nome sia personale o meno ha importanza in alcuni casi grammaticali mentre per altri è più importante che il suono consonantico finale (tema) sia duro o molle quindi si ricorderà la regola solo in tali casi; per altri si distingue tra esseri animati ed inanimati.
Più in generale per questa lingua, è più semplice imparare le regole caso per caso piuttosto che tentare di raggruppare le parole in classi (metodo invece molto utile in latino). Ad esempio si può riassumere lo strumentale con poche regole[6]:
- maschile e neutro singolare: -em; femminile singolare ą
- plurale (tutti i casi): -ami
È anche vero che non tutti i casi sono così semplici.
Nome maschile di cosa inanimata: czas, tempo
Note:
- Accusativo = Nominativo;
- Vocativo = Locativo (sing.);
- Genitivo: -a, -u
Caso (przypadek) | Singolare (liczba pojedyncza) | Plurale (liczba mnoga) |
Nominativo (mianownik) | czas | czasy |
Genitivo (dopełniacz) | czasu | czasów |
Dativo (celownik) | czasowi | czasom |
Accusativo (biernik) | czas | czasy |
Strumentale (narzędnik) | czasem | czasami |
Locativo (miejscownik) | czasie | czasach |
Vocativo (wołacz) | czasie | czasy |
Nome maschile virile: inżynier, ingegnere
Note:
- Accusativo = Genitivo: -a / -ów;
- Vocativo = Locativo (sing.);
- Nominativo (pl.): -owi
Caso (przypadek) | Singolare (liczba pojedyncza) | Plurale (liczba mnoga) |
Nominativo (mianownik) | inżynier | inżynierowie |
Genitivo (dopełniacz) | inżyniera | inżynierów |
Dativo (celownik) | inżynierowi | inżynierom |
Accusativo (biernik) | inżyniera | inżynierów |
Strumentale (narzędnik) | inżynierem | inżynierami |
Locativo (miejscownik) | inżynierze | inżynierach |
Vocativo (wołacz) | inżynierze | inżynierowi |
Nome maschile di cosa animata (non virile): kot, gatto
Note: simile al virile ma senza desinenza -owie
Caso (przypadek) | Singolare (liczba pojedyncza) | Plurale (liczba mnoga) |
Nominativo (mianownik) | kot | koty |
Genitivo (dopełniacz) | kota | kotòw |
Dativo (celownik) | kotu | kotom |
Accusativo (biernik) | kota | koty |
Strumentale (narzędnik) | kotem | kotami |
Locativo (miejscownik) | kocie | kotach |
Vocativo (wołacz) | kocie | koty |
Nome femminile: firma, ditta
Note:
- Accusativo: -ę;
- Strumentale: -ą;
- Vocativo: -o, -u
Caso (przypadek) | Singolare (liczba pojedyncza) | Plurale (liczba mnoga) |
Nominativo (mianownik) | firma | firmy |
Genitivo (dopełniacz) | firmy | firm |
Dativo (celownik) | firmie | firmom |
Accusativo (biernik) | firmę | firmy |
Strumentale (narzędnik) | firmą | firmami |
Locativo (miejscownik) | firmie | firmach |
Vocativo (wołacz) | firmo | firmy |
Nome femminile con consonante finale: wilgoć, umidità
Note: Nominativo = Accusativo.
Caso (przypadek) | Singolare (liczba pojedyncza) | Plurale (liczba mnoga) |
Nominativo (mianownik) | wilgoć | wilgocie |
Genitivo (dopełniacz) | wilgoci | wilgoci |
Dativo (celownik) | wilgoci | wilgociom |
Accusativo (biernik) | wilgoć | wilgocie |
Strumentale (narzędnik) | wilgocią | wilgociami |
Locativo (miejscownik) | wilgoci | wilgociach |
Vocativo (wołacz) | wilgoć | wilgoci |
Nome neutro con desinenza in -o: wino, vino
Caso (przypadek) | Singolare (liczba pojedyncza) | Plurale (liczba mnoga) |
Nominativo (mianownik) | wino | wina |
Genitivo (dopełniacz) | wina | win |
Dativo (celownik) | winu | winom |
Accusativo (biernik) | wino | wina |
Strumentale (narzędnik) | winem | winami |
Locativo (miejscownik) | winie | winach |
Vocativo (wołacz) | wino | wina |
Nome neutro con desinenza in -e: czytanie, lettura
Caso (przypadek) | Singolare (liczba pojedyncza) | Plurale (liczba mnoga) |
Nominativo (mianownik) | czytanie | czytania |
Genitivo (dopełniacz) | czytania | czytań |
Dativo (celownik) | czytaniu | czytaniom |
Accusativo (biernik) | czytanie | czytania |
Strumentale (narzędnik) | czytaniem | czytaniami |
Locativo (miejscownik) | czytaniu | czytaniach |
Vocativo (wołacz) | czytanie | czytania |
Aggettivi
Per quanto riguarda il singolare, i generi sono così disposti: maschile, femminile, neutro. Per il plurale i generi sono rispettivamente maschile virile (męskoosobowy) e non virile (niemęskoosobowy). All'accusativo singolare maschile sono segnate tra parentesi le uscite per gli aggettivi che si riferiscono a nomi il cui accusativo è uguale al genitivo (v. kot, inżynier).
nowy, nuovo
Caso (przypadek) | Singolare (liczba pojedyncza) | Plurale (liczba mnoga) | |||
maschile | femminile | neutro | maschile virile | maschile non virile | |
Nominativo (mianownik) | nowy | nowa | nowe | nowi | nowe |
Genitivo (dopełniacz) | nowego | nowej | nowego | nowych | nowych |
Dativo (celownik) | nowemu | nowej | nowemu | nowym | nowym |
Accusativo (biernik) | nowy(-ego) | nowa | nowe | nowych | nowe |
Strumentale (narzędnik) | nowym | nowa | nowym | nowymi | nowymi |
Locativo (miejscownik) | nowym | nowej | nowym | nowych | nowych |
Vocativo (wołacz) | nowy | nowa | nowe | nowi | nowe |
ostatni, ultimo
Caso (przypadek) | Singolare (liczba pojedyncza) Maschile, femminile, neutro | Plurale (liczba mnoga) Maschile virile, non virile | |||
maschile | femminile | neutro | maschile virile | maschile virile | |
Nominativo (mianownik) | ostatni | ostatnia | ostatnie | ostatni | ostatnie |
Genitivo (dopełniacz) | ostatniego | ostatniej | ostatniego | ostatnich | ostatnich |
Dativo (celownik) | ostatniemu | ostatniej | ostatniemu | ostatnim | ostatnim |
Accusativo (biernik) | ostatni(-iego) | ostatnia | ostatnie | ostatnich | ostatnie |
Strumentale (narzędnik) | ostatnim | ostatnia | ostatnim | ostatnimi | ostatnimi |
Locativo (miejskownik) | ostatnim | ostatniej | ostatnim | ostatnichì | ostatnich |
Vocativo (wołacz) | ostatni | ostatnia | ostatnie | ostatniì | ostatnie |
Nessun commento:
Posta un commento